Menu

• Strona główna
• Zespół Centrum
  • Aleksandra Bańkowska
  • Barbara Engelking
  • Jacek Leociak
  • Dariusz Libionka
  • Justyna Majewska
  • Agnieszka Haska
  • Marta Janczewska
  • Karolina Panz
  • Jakub Petelewicz
  • Alina Skibińska
  • Dagmara Swałtek-Niewińska
  • współpracownicy
    • Andrzej Żbikowski
  • profesor emeritus
    • Małgorzata Melchior
• Badania
• Publikacje
  • wszystkie publikacje Centrum
  • projekty wydawnicze
  • jak kupić
• Linki
• Kontakt
• Archiwum
  • Seminaria
    • seminarium
    • archiwum seminariów
  • Stypendia badawcze
    • Edycja 2014/2016
    • Edycja 2013
    • Edycja 2012
    • Edycja 2011
    • Edycja 2010
    • Edycja 2009
  • Wybór źródeł
• Zagłada Żydów. Studia i Materiały
    pismo naukowe Centrum
• Dalej jest noc - »Nieudana KOREKTA OBRAZU«

Aktualności

Aleksandra Szczepan
Polski dyskurs posttraumatyczny. Literatura polska ostatnich lat wobec Holocaustu i tożsamości żydowskiej

W ramach projektu chciałabym zająć się zbadaniem obecnych w literaturze polskiej ostatniego dwudziestolecia prób ponownego wynajdowania tożsamości żydowskiej i wskrzeszania pamięci o kulturze żydowskiej w konfrontacji z polskością, polskimi stereotypami i mitami narodowymi. Szczególnie interesującym dla mnie problemem są strategie wytwarzania tożsamości w dziełach literackich twórców, będących przedstawicielami drugiego i trzeciego pokolenia Żydów, którzy przeżyli Holocaust. 

Wykorzystując dotychczasowe ustalenia, poczynione podczas pisania pracy doktorskiej, zamierzam pogłębić swoje badania nad zjawiskiem kultury posttraumatycznej, czyli zespołem zjawisk społeczno-kulturowych, będących efektem przepracowywania traumy Holocaustu przez ocalałych z Zagłady oraz ich potomków. Zawarty w tytule projektu termin, „polski dyskurs posttraumatyczny”, celowo nawiązujący do dziedziny utworzonego niedawno Centrum Badań Dyskursów Postzależnościowych, ma w moim zamierzeniu objąć zespół praktyk o charakterze zarówno artystycznym, jak i ogólnokulturowym, które są wynikiem szczególnego splotu przepracowywania traumy i zjawisk wynikłych z przemian ustrojowych w ostatnim dwudziestoleciu.

Na przykładzie utworów autorów takich jak m.in. B. Keff, P. Paziński, E. Kuryluk,  M. Pankowski, M. Głowiński, T. Słobodzianek spróbuję przeanalizować zjawisko  ponownej problematyzacji zagadnienia tożsamości Żydów w Polsce, która stała  się politycznie i społecznie możliwa po roku '89, kiedy w publicznym dyskursie  mogły zaistnieć takie kwestie, jak: Holocaust rozumiany jako doświadczenie dotyczące społeczności żydowskiej; problem „kwestii żydowskiej”, politycznie  sterowanego antysemityzmu w czasach PRL, czy wreszcie wydarzeń Marca '68 i  ich konsekwencji w polskim życiu kulturalnym i publicznym.  Interesować będą mnie więc po pierwsze utwory autorów, którzy mierzą się z  posttraumatyczną pamięcią doświadczenia swoich rodziców, z życiem  „zarażonym Zagładą” (P. Czapliński) w polskim społeczeństwie, w obliczu  antysemityzmu i negowania ich tożsamości jako Żydów, a u których ekspresja  tego doświadczenia mogła mieć miejsce dopiero po zmianie politycznej roku 1989  i stała się elementem strategii tożsamościowej (Keff, Kuryluk). Po drugie zajmę się  zjawiskiem wynajdowania tożsamości żydowskiej w kontekście, często nostalgicznego, wskrzeszania pamięci o kulturze żydowskiej jako utraconej dla  polskiej rzeczywistości kulturalnej i społecznej (Paziński, akcja „Tęsknię za tobą, Żydzie”).

Postaram się także dokonać wstępnej klasyfikacji możliwych sposobów mówienia  o skomplikowanych relacjach polsko żydowskich w polskiej literaturze. Analiza ta będzie dotyczyć zarówno zabiegów formalnych konkretnych autorów, jak i zespołu motywów i figur pojawiających się w badanych tekstach literackich.

Interesującym kontekstem badawczym może również okazać się zestawienie  praktyk konstruowania tożsamości żydowskiej w literaturze ostatnich lat z  literackimi świadectwami Żydów tworzących w czasach PRL-u i analiza szczególnego rodzaju „mowy ezopowej”, która wykorzystywało wielu twórców przed rokiem '89 (K. Żywulska, K. Brandys). Postaram się pokazać, że zmieniająca się sytuacja polityczno-społeczna stanowiła i stanowi nieodłączny kontekst dla podejmowanych przez tych autorów prób zdefiniowania swojej pozycji wobec odziedziczonej traumy i tożsamości wykluczonego.

Rezultatem moich dotychczasowych badań dotyczących tego zagadnienia jest artykuł „Polski dyskurs posttraumatyczny”, który ukaże się w tomie zbiorowym „Kultura po przejściach, osoby z przeszłością. Polski dyskurs postzależnościowy:
tradycje i perspektywy badawcze”.

Projekt planuję zakończyć publikacją w formie poszerzonego studium w czasopiśmie naukowym. Uzyskane rezultaty poszerzyć mają kontekst badanego przeze mnie w pracy doktorskiej zagadnienia realizmu traumatycznego.

1

2

Drukuj artykuł

Poleć artykuł